Metoda PNF

(Prioprioceptive Neuromuscular Facilitation) – proprioreceptywna nerwowo – mięśniowa facylitacja. Twórcami metody byli fizjoterapeutka Maggie Knott oraz fizjolog dr Herman Kabat. Główne założenie terapii to facylitacja (torowanie, ułatwianie) ruchów stymulując w odpowiedni sposób układ nerwowo – mięśniowy. Aby tego dokonać wykorzystuje się bodźce: eksteroreceptywne (przez skórę ,oczy, słuch), jak i proprioreceptywna (przez układ ruchu).

Terapeuta wykorzystuje szereg stymulacji, np. dotykową przez kontakt manualny na skórze pacjenta, wizualną przez kontakt wzrokowy, werbalną, gdy krótko i rzeczowo opisuje ruch, jaki zaraz będzie wykonywał. Pobudzanie proprioreceptorów, które znajdują się w mięśniach, ścięgnach, w torebkach stawowych, następuję poprzez rozciągnięcie („stretch”) grupy mięśni, co daje również odpowiedni ruch w stawie i napięcie struktur miękkich.

 

Wzorce ruchowe

Elementami metody są wzorce ruchowe („pattern”). Wzorce te są zapożyczone z ruchów naszego codziennego życia, wykonywanych jednocześnie w trzech różnych płaszczyznach. Np. zginanie bądź prostowanie, odwodzenie lub przywodzenie, rotacja wewnętrzna/ rotacja zewnetrzna, tak że ruchy wykonuje się diagonalnie i spiralnie. Kolejnym elementem jest opór. Terapeuta stawia ruchom pacjenta odpowiedni do obecnego stanu opór, tak by poprowadzić (torować, facylitować, ułatwiać).

 

Irradiacja

Zobacz również: terapia manualna

Irradiacja, to kolejny element metody PNF. Polega na przechodzeniu (promieniowaniu) siły z mocniejszych grup mięśni na słabsze. Przykładem może być pacjent po świeżej operacji kolana: na początku terapii ćwiczy więc kończynami zdrowymi i tułowiem celem przekazywania napięcia mięśni na zoperowaną nogę. Celem tej metody jest wyeliminowanie patologicznych wzorców ruchu, normalizacja napięcia mięśniowego, wzmocnienie mięśni, rozciąganie odpowiednich grup mięśniowych.

Techniki, jakimi posługuje się fizjoterapeuta, dobrane są indywidualnie do potrzeb i etapu rehabilitacji każdego pacjenta.

• „Rhytmic initiation” – przede wszystkim wykorzystywana, dla nauczenia pacjenta całego i nowego dla niego ruchu na początku terapii,
• „Rhytmic stabilisation” – technika, która ma za zadanie poprawić koordynacje, stabilizację i optymalną siłę mięśniową,
• „Dynamic reversal” – celem jest zwiększenie siły, koordynacji ruchowej, większego zakresu ruchu w stawie,
• „Hold – relax” – terapeuci wykorzystują tę technikę, by eliminować ból,
• „Contract – relax” – dla zwiększenia zakresu ruchu, zmniejszenie napięcia w niebolesnym stawie,
• „Combination of isotonics” – przy problemach z deficytami siły mięśniowej i koordynacji ruchu,
• „Timing for emphasis” – akcentowanie kolejności ruchu, np. statyczne napięcie silniejszych mięśni, dynamiczne ruchy słabszych grup mięśniowych.

W zależności od specyfiki schorzenia, pacjent może ćwiczyć na macie, w łóżku, w wózku inwalidzkim, jak również na sali rehabilitacyjnej w pozycjach siedzących, stojących, przy poręczach, na schodach. Wszystko to zależy od indywidualnych potrzeb naszego pacjenta.

PNF wykorzystywany jest do pracy z pacjentami w chorobach układu nerwowego ośrodkowego (niedowład kończyn w skutek urazów, guzów mózgu, po udarze, uszkodzenie rdzenia kręgowego, ataksja, SM, MPD); w ortopedii – po operacjach kręgosłupa, w zmianach zwyrodnieniowych stawów kończyn i kręgosłupa); w traumatologii – po złamaniach, uszkodzeniach mięśni, ścięgien, więzadeł, amputacjach, urazach sportowych, przykurczy stawów po długim unieruchomieniu).